Βγαλμένο από το Black Mirror: Η AI εφαρμογή που «ζωντανεύει» τους νεκρούς
Η παρουσίαση μιας νέας εφαρμογής από τη startup 2Wai ήταν αρκετή για να πυροδοτήσει μέσα σε λίγες ώρες μια από τις πιο έντονες συζητήσεις των τελευταίων μηνών γύρω από το πώς η AI επεμβαίνει πλέον σε περιοχές όπως η μνήμη, η απώλεια και το πένθος. Όλα ξεκίνησαν με ένα βίντεο που ανέβασε στα κοινωνικά δίκτυα ο συνιδρυτής της εταιρείας, Calum Worthy. Σε αυτό, η εφαρμογή παρουσιάζεται να δημιουργεί ένα ψηφιακό, διαδραστικό avatar ενός νεκρού ανθρώπου, ικανό να μιλά και να αλληλεπιδρά σαν να ήταν ζωντανό.
Στο βίντεο βλέπουμε μια έγκυο γυναίκα να μιλά με την ψηφιακή αναπαράσταση της αποθανούσας μητέρας της. Ακολουθεί ένα άλμα στον χρόνο: το avatar διαβάζει παραμύθι στο νεογέννητο εγγόνι του, ενώ σε επόμενη σκηνή, το παιδί – πια μεγαλύτερο – συζητά μαζί του σαν να επρόκειτο για μια κανονική γιαγιά στο δρόμο της επιστροφής από το σχολείο. Το τελευταίο πλάνο δείχνει τον ενήλικο πλέον εγγονό να ανακοινώνει στην ψηφιακή γιαγιά την άφιξη μιας νέας γενιάς. Το σλόγκαν που κλείνει το βίντεο, “With 2Wai, three minutes can last forever”, ξύπνησε μνήμες από Black Mirror για πολλούς θεατές.
Η εφαρμογή, διαθέσιμη ήδη σε beta για iOS, επιτρέπει τη δημιουργία ενός HoloAvatar: ενός συνθετικού χαρακτήρα που, σύμφωνα με τη 2Wai, μπορεί να μιλά όπως το πραγματικό πρόσωπο και να αξιοποιεί αναμνήσεις που ανεβάζουν οι χρήστες. Ο Worthy παρουσιάζει το project ως ένα “ζωντανό αρχείο της ανθρωπότητας”, ενθαρρύνοντας τους χρήστες να το δοκιμάσουν και προαναγγέλλοντας την έκδοση για Android.
Όμως το κοινό δεν το είδε όλο με τον ίδιο τρόπο. Πολλοί χαρακτήρισαν το βίντεο “ανατριχιαστικό” ή “ιερόσυλο”, κατακρίνοντας την ιδέα ότι η AI θα μπορούσε να λειτουργήσει σαν υποκατάστατο στο πένθος. Η σκηνή με το παιδί που μεγαλώνει με μια εικονική γιαγιά προκάλεσε τις πιο σφοδρές αντιδράσεις: αρκετοί χρήστες φοβούνται ότι τέτοιες εμπειρίες μπορεί να αλλοιώσουν την πραγματική επεξεργασία της απώλειας ή να μπερδέψουν μικρότερες ηλικίες, δημιουργώντας μια εξιδανικευμένη, φιλτραρισμένη εκδοχή του ανθρώπου που έχει φύγει.
Παράλληλα, το ζήτημα πήρε πιο βαθιά ηθική διάσταση. Αν σήμερα τα avatars περιορίζονται στις οθόνες των κινητών, πολλοί ειδικοί υπογραμμίζουν ότι δεν απέχουμε πολύ από τη στιγμή που τέτοιες τεχνολογίες θα συνδυαστούν με την πρόοδο της ανθρωποειδούς ρομποτικής, οδηγώντας σε φυσικές, τρισδιάστατες “επαναφορές” των νεκρών. Κι εκεί γεννιούνται ακόμα βαρύτερα ερωτήματα: πόσο επιτρεπτό είναι να ανακατασκευάζεις έναν άνθρωπο που δεν μπορεί να δώσει συναίνεση; Ποιος έχει τα δικαιώματα πάνω στη φωνή, στην εικόνα ή στις αναμνήσεις του; Και ποια όρια πρέπει να μπουν πριν αυτή η τεχνολογία γίνει καθημερινότητα;
Παρά τις αντιδράσεις, το βίντεο κατάφερε να προσελκύσει και πιο μετριοπαθείς φωνές. Ορισμένοι χρήστες είδαν στην ιδέα μια νέα μορφή αρχειοθέτησης οικογενειακής ιστορίας, μια ευκαιρία να διασωθούν φωνές και αφηγήσεις που ίσως να χάνονταν. Άλλοι το παρομοίασαν με ένα εξελιγμένο οικογενειακό άλμπουμ: πιο ζωντανό και πιο συναρπαστικό, αλλά όχι αναγκαστικά υποκατάστατο ενός πραγματικού προσώπου.
Στο βάθος, όμως, η συζήτηση που άνοιξε η 2Wai ξεπερνά τη συγκεκριμένη εφαρμογή. Αφορά το πώς η ανθρωπότητα θα συμβιβαστεί με μια εποχή όπου η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να ανασυνθέσει φωνές, πρόσωπα και προσωπικότητες με αστραπιαία ακρίβεια. Αφορά επίσης την εξέλιξη του πένθους σε μια κοινωνία όπου οι αναμνήσεις μπορούν να γίνουν διαδραστικές, επεξεργάσιμες και εν δυνάμει “αιώνιες”
