Τα ινδικά χωριά του παγκόσμιου κυβερνοεγκλήματος – Τα μυστικά μέρη που σε «γδύνουν» με ένα απλό τηλεφώνημα
Στη διάρκεια 15 χρόνων, χωριά και μικροί οικισμοί της Jharkhand μετατράπηκαν σε εργαστήρια εξαπάτησης, σε μικρά οικονομικά οικοσυστήματα που παράγουν πλούτο με έναν τρόπο που ο υπόλοιπος κόσμος μόλις αρχίζει να καταλαβαίνει.
Υπήρχε, κάποτε, μια στιγμή που το κινητό τηλέφωνο έμοιαζε με θαύμα: ξαφνικά η απομακρυσμένη επαρχία είχε πρόσβαση στο ίδιο δίκτυο με τις μεγαλουπόλεις, οι συναλλαγές γίνονταν με ένα άγγιγμα και η υπόσχεση της «ψηφιακής Ινδίας» έμοιαζε να ανοίγει δρόμους προς την ανάταση.
Σε μέρη όπως το Jamtara, όμως, το θαύμα απέκτησε μια σκοτεινή όψη. Εκεί όπου κάποτε οι αγρότες γύριζαν το χώμα, σιγά-σιγά άρχισε να φυτρώνει κάτι άλλο: κινητά, εφαρμογές, ψεύτικα μηνύματα και, από πάνω τους, ένα νέο επάγγελμα – το scamming έγινε η νέα γεωργία.
Στη διάρκεια δεκαπέντε χρόνων, χωριά και μικροί οικισμοί της Jharkhand μετατράπηκαν σε εργαστήρια εξαπάτησης, σε μικρά οικονομικά οικοσυστήματα που παράγουν πλούτο με έναν τρόπο που ο υπόλοιπος κόσμος μόλις αρχίζει να καταλαβαίνει.
Mια βαθύτατα κοινωνική ιστορία
Η ιστορία δεν είναι απλά τεχνολογική· είναι κοινωνική. Νεαροί άντρες, συχνά από καταπιεσμένες κοινωνικές κάστες, χωρίς προοπτικές ή στέρεες πηγές εισοδήματος, βρήκαν στο ψυχρό, σχεδόν μηχανικό παράθυρο μιας κλήσης την ευκαιρία να αναρριχηθούν γρήγορα σε νέα κοινωνικά στρώματα. Η πρακτική ξεκίνησε σαν τέχνασμα: ένα τηλεφώνημα που υποδύεται την τράπεζα, ένα σενάριο πανικού που ζητά έναν κωδικό τραπέζης.
Όταν το παιχνίδι αποδίδει καρπούς
Οι στόχοι ήταν άνθρωποι που αγνοούσαν τα απλά τεχνικά μέτρα ασφαλείας ή που, υπό την πίεση μιας δήθεν επείγουσας ειδοποίησης, δίναν έναν κωδικό που άνοιγε την πόρτα στο λογαριασμό τους. Μέσα σε λίγα λεπτά, χρήματα εξαφανίζονταν. Και εκείνοι που τα έβλεπαν να έρχονται, έβλεπαν και σπίτια να γίνονται μεγαλόπρεπες βίλες, μηχανάκια να αλλάζουν χέρια, πανηγύρια και ασφάλεια για τις οικογένειές τους – ένα ορατό σημάδι ότι το παιχνίδι απέδιδε.
Η μεταμόρφωση αυτή δεν ήταν ατομικό προνόμιο: ήταν δικτύωση. Ένας νεαρός που είχε μάθει το κόλπο στη Μουμπάι επέστρεφε στο χωριό και δίδασκε τους φίλους του· οι «masterminds» στρατολογούσαν, εκπαιδεύαν και στήριζαν μικρές ομάδες, καθορίζοντας ρόλους, τεχνικές και διαδρομές διαφυγής, σημειώνει εμφατικά το εκτενές και αναλυτικό ρεπορτάζ της Guardian.
Τα τηλέφωνα πεταγόταν σε λίμνες ή θάβονταν σε χωράφια όταν οι αστυνομικές έρευνες πλησίαζαν. Οι κάτοικοι άρχισαν να αποκαλούν την πρακτική «cyber», αποβάλλοντάς της το στιγματικό «chor» – «κλέφτης» στα ινδικά hindi – και συμβολικά νομιμοποιώντας τη νέα επαγγελματική επιλογή. Το scamming έγινε μια «καλλιέργεια» που θα παρήγε εισόδημα γρήγορο, ρευστό και εμφανές.
Αλλά η ανάδειξη αυτού του «κλάδου» έσπειρε και εντάσεις. Η επιδείνωση της οικονομικής θέσης κάποιων, όταν απέκτησαν ζεστό χρήμα, τάραξε τις παραδοσιακές ιεραρχίες. Ανώτερες κάστες, που κατείχαν γη και έλεγχαν την τοπική πολιτική και οικονομία, είδαν την απειλή να εμφανίζεται από κάτω: άνθρωποι που μέχρι χθες είχαν δουλέψει για αυτούς τώρα έχτιζαν πολυτελείς κατοικίες και απαιτούσαν σεβασμό.
Οι εντάσεις μεταφράστηκαν σε καταγγελίες, σε πληροφοριοδότηση στην αστυνομία, σε βεντέτες που μοιάζουν με επανάσταση μικρής κλίμακας. Η τοπική εξουσία έμαθε να παίζει διπλό ρόλο: μερικοί αστυνομικοί δέχονταν δωροδοκίες για να κλείνουν τα μάτια και τα αυτιά τους, μερικοί δικηγόροι κέρδιζαν από τη ρευστότητα των χρηματικών εγγυήσεων, και πολιτικοί είδαν νέες πηγές χρηματοδότησης για προεκλογικές εκστρατείες.
Παλεύει να ακολουθήσει την ταχύτητα της ψηφιακής απάτης
Το κράτος, από την άλλη, αντέδρασε με επιχειρήσεις και υποσχέσεις. Αλλεπάλληλες συλλήψεις και «παραστάσεις» για τα ΜΜΕ – συλληφθέντες σε πυτζάμες, τραπέζια γεμάτα κατάσχετα κινητά – έδειχναν ότι η εξουσία έκανε τη δουλειά της. Αλλά οι δίκες διαρκούν, οι καταδίκες είναι λίγες, και εν τω μεταξύ το σύστημα επιτρέπει την αποφυλάκιση με εγγύηση και την επιστροφή στην πρακτική. Το νομικό και δικαστικό πλαίσιο μοιάζει να παλεύει να ακολουθήσει την ταχύτητα της ψηφιακής απάτης.
Πέρα από την καταστολή, η πιο ανησυχητική πλευρά είναι η ηθική εξομοίωση: όταν πλήττεται η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο νόμιμο και το παράνομο, η κοινότητα επιχειρεί να δικαιολογήσει. Οι scammers δεν βλέπουν τους εαυτούς τους ως τέρατα· βλέπουν την πράξη ως μέσον κοινωνικής κινητικότητας.
«Αν δεν το κάναμε εμείς, θα το έκανε κάποιος άλλος», λένε. Κάποιοι επικαλούνται τη φτώχεια, την έλλειψη ευκαιριών, τις άδικες δομές που τους κρατούν σε θέση υποτέλειας. Άλλοι, όμως, απολαμβάνουν την αδρεναλίνη, το «maza» που στα hindi σημαίνει «τη διασκέδαση του ρίσκου και της υπέρβασης των κοινωνικών ορίων».
Οι τεχνικές έχουν μετεξελιχθεί: από το πρωτογενές τηλεφώνημα που ζητούσε κωδικούς τραπέζης, φτάσαμε σε εφαρμογές και ψευδείς ειδοποιήσεις cashback, σε συνδυασμούς με στοχευμένα social-engineering κόλπα που εκμεταλλεύονται την άγνοια για την ψηφιακή ασφάλεια.
Η εμπορευματοποίηση συνέβαλε: υπηρεσίες «συνταγμένες» από άλλες περιοχές που προσέφεραν sim, αριθμούς και πλατφόρμες, ενώ το dark web και οι αγορές υπηρεσιών διευκόλυναν την επέκταση. Οι εταιρείες fintech, η ταχεία υιοθέτηση ψηφιακών πορτοφολιών και η άγνοια των πιο ευάλωτων ομάδων δημιούργησαν ένα πεδίο ευκαιρίας.
Η πλευρά της φθοράς
Υπάρχει, ωστόσο, και η πλευρά της φθοράς. Οι «επιτυχημένοι» δεν ξέρουν πώς να διαχειριστούν τον πλούτο. Περιπτώσεις όπου οι γυναίκες είχαν πρόσβαση σε πολυτελή αγαθά, αλλά η οικογενειακή συνοχή κλονιζόταν· όπου οι αγορασμένες ανέσεις δεν συνοδεύονταν από μακροπρόθεσμη ασφάλεια.
Οι φυλακίσεις, οι απώλειες και ο τρόμος της έκθεσης αφήνουν ψυχικά σημάδια. Μόνο ένας μικρός αριθμός καταφέρνει να μετατρέψει το έσοδο σε νόμιμη επιχείρηση· για τους περισσότερους, η δραστηριότητα παραμένει μια επικίνδυνη παροδική λύση.
Η ιστορία των ινδικών cyber-χωριών είναι, τελικά, μια ιστορία συγκρούσεων: τεχνολογίας και αναλφάβητης χρηστικότητας, γρήγορου πλούτου και στερεών ιεραρχιών, ευκαιριών και καταστολής. Είναι ένα μάθημα για το πώς η ψηφιακή ένταξη χωρίς θεσμική υποστήριξη και χωρίς εκπαίδευση μπορεί να παράγει παραδοξότητες: ευημερία που αναδύεται από την εξαπάτηση, κοινωνική ανάταση που γεννά μίσος, και τεχνολογική πρόοδος που γίνεται εργαλείο εκμετάλλευσης.
Αν η Ινδία θέλει να μετατρέψει το κινητό σε εργαλείο πραγματικής προόδου, η απάντηση δεν είναι αποκλειστικά στην καταστολή· είναι στην εκπαίδευση, στην οικονομική ένταξη, στην ισότητα πρόσβασης σε νόμιμες θέσεις εργασίας και στην οικοδόμηση δικτύων εμπιστοσύνης που θα αποδυναμώσουν την «νέα σοδειά» της απάτης.
Μέχρι τότε, τα χωριά όπου ο αριθμός σου «έρχεται» παραμένουν και θα συνεχίσουν να θυμίζουν ότι κάθε τεχνολογική επανάσταση φέρνει μαζί της και έναν καθρέφτη: αυτόν που δείχνει τι γίνεται όταν οι ευκαιρίες είναι λίγες και οι πειρασμοί πολλοί.
