Ξεκινά η πρώτη προσπάθεια του ανθρώπου να θέσει αστεροειδή εκτός τροχιάς

Η ανθρωπότητα για πρώτη φορά θα επιχειρήσει να βγάλει από την τροχιά του έναν διαστημικό βράχο. Αν οι δεινόσαυροι το είχαν σκεφτεί, μπορεί να ζούσαν ακόμη, έχοντας αποφύγει να πέσει ένας μεγάλος αστεροειδής στη Γη – και στο κεφάλι τους – πριν 66 εκατομμύρια χρόνια.

Το βράδυ της Δευτέρας η πιο προνοητική και επινοητική ανθρωπότητα θα δοκιμάσει ακριβώς αυτό που ήδη έχουμε δει σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας: να εκτρέψει έναν αστεροειδή από την πορεία του, ρίχνοντας πάνω του, σαν να είναι πύραυλος, ένα διαστημικό σκάφος με μέγεθος αυτοκινήτου, το DART (Double Asteroid Redirection Test) της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA).

Το κόστους 330 εκατομμυρίων δολαρίων και βάρους 550 κιλών κυβικού σχήματος ρομποτικό σκάφος DART, αφού διένυσε μια απόσταση περίπου 11 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη, από όπου εκτοξεύτηκε το Νοέμβριο του 2021, προορίζεται να συντριβεί – στις 02:14 ώρα Ελλάδας της Τρίτης 27 Σεπτεμβρίου – στον μικρό δορυφόρο Δίμορφο (διαμέτρου 160 μέτρων) του μεγαλύτερου αστεροειδούς Δίδυμου (διαμέτρου περίπου 780 μέτρων). Είναι η πρώτη κρίσιμη "πρόβα" πλανητικής άμυνας σε περίπτωση που ένας τέτοιος διαστημικός βράχος αποτελέσει απειλή για τη Γη στο μέλλον.

Πρόκειται για το πρώτο τεστ μιας τεχνολογίας εκτροπής/αποτροπής ενός δυνητικά καταστροφικού αστεροειδούς. Η πρόσκρουση της διαστημοσυσκευής DART στον αστεροειδή με ταχύτητα περίπου 22.000 χιλιομέτρων την ώρα θα έχει ως στόχο να χρησιμοποιήσει κινητική ενέργεια για να τον εκτρέψει ελαφρά από την τροχιά του. Κάτι ανάλογο μπορεί να χρειαστεί μελλοντικά να γίνει με κάποιον άλλο μεγάλο αστεροειδή που υπάρχει κίνδυνος η τροχιά του να διασταυρωθεί με εκείνη του πλανήτη μας.

Ο "βομβαρδισμός" του Δίμορφου – που θα οδηγήσει στην καταστροφή του DART – αναμένεται να αλλοιώσει ελαφρά την τροχιά του (κατά περίπου 1%), ώστε να περιφέρεται πέριξ του Δίδυμου λίγο πιο κοντά και πιο γρήγορα. Τα τηλεσκόπια από τη Γη θα παρακολουθούν για να δουν κατά πόσο αυτό όντως συνέβη.

Παράλληλα, το DART έχει ήδη απελευθερώσει από τις 11 Σεπτεμβρίου τη μικρή (βάρους 14 κιλών) ιταλικής κατασκευής διαστημοσυσκευή LICIACube που θα πλησιάσει τον Δίμορφο σε απόσταση 55 χιλιομέτρων και με τις κάμερες της θα φωτογραφήσει τις επιπτώσεις της πρόσκρουσης. Το συμβάν θα παρακολουθούν επίσης διάφορα επίγεια και διαστημικά τηλεσκόπια, μεταξύ των οποίων το James Webb.

Στα χνάρια της αμερικανικής αποστολής θα ακολουθήσει η ευρωπαϊκή αποστολή HERA του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), που θα στείλει μια γερμανικής κατασκευής διαστημοσυσκευή, συνοδευόμενη από δύο μικροδορυφόρους (τα cubesats Milani και Juventas), στον Δίδυμο και στον Δίμορφο για να τους μελετήσει πιο προσεκτικά και να δει από πρώτο χέρι τον κρατήρα που θα έχει δημιουργηθεί, καθώς και τις άλλες επιπτώσεις της πρόσκρουσης του DART. Η HERA αναμένεται να εκτοξευθεί το 2024 και να φθάσει στον αστεροειδή και το φεγγάρι του στο τέλος του 2026.

Αν το DART αποτύχει να βρει τον στόχο του, διαθέτει αρκετά καύσιμα για να έχει άλλη μια ευκαιρία μετά από δύο χρόνια να επαναλάβει την προσπάθεια του σε κάποιον άλλο διαστημικό βράχο. Την ευθύνη της αποστολής έχει το Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς της Βαλτιμόρης.

Η NASA έχει βρει περισσότερους από 27.000 αστεροειδείς διαφόρων μεγεθών, που οι τροχιές τους τούς φέρνουν κοντά στη Γη. Παρά τις προόδους στον εντοπισμό των αστεροειδών που κατά καιρούς πλησιάζουν τον πλανήτη μας, μέχρι στιγμής οι αστρονόμοι εκτιμούν ότι έχει ανιχνευθεί μόνο το 30% έως 40% των κοντινών στη Γη αντικειμένων διαμέτρου άνω των 140 μέτρων. Γι' αυτό έχει γίνει αντιληπτό ότι πρέπει να υπάρχει έτοιμη μια τεχνολογία πλανητικής άμυνας, αν προκύψει κάποια άνωθεν δυσάρεστη έκπληξη, όπως εκείνη του διαμέτρου 10 χιλιομέτρων αστεροειδούς Τσιξουλούμπ που έπεσε στο σημερινό Μεξικό και πιθανότατα εξαφάνισε τους δεινόσαυρους πριν 66 εκατομμύρια χρόνια.

Πάντως αν ποτέ – ο μη γένοιτο – χρειαστεί η ανθρωπότητα να βγάλει έναν πολύ μεγάλο αστεροειδή από την πορεία του, όπως εκείνος που εξαφάνισε τους δεινόσαυρους, το διαστημικό σκάφος που θα πέσει πάνω του, κατά πάσα πιθανότητα θα φέρει πυρηνική βόμβα ή άλλο πανίσχυρο εκρηκτικό. Σε κάθε περίπτωση, ο κίνδυνος να χρειαστεί μια τέτοια αποστολή πλανητικής άμυνας είναι πολύ μικρός (αν και όχι μηδενικός) τουλάχιστον για τον επόμενο αιώνα, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της NASA.

Η Κίνα ετοιμάζει μια παρεμφερή αποστολή πλανητικής άμυνας στον αστεροειδή Μπενού το 2026.

Οι τηλεοράσεις NASA TV και ESA TV θα μεταδώσουν την πρόσκρουση του DART ζωντανά, καθώς επίσης τα social media (Facebook, Twitter, ΥouTube) της NASA.