Οι “επίμονες” Ελληνίδες του project Perseverance

Συνέντευξη: Σωτήρης Σκουλούδης, Παναγιώτης Βλαχουτσάκος

Η «επιμονή» της ανθρωπότητας να κοιτάει προς τον ουρανό, με τα πιο λαμπρά μυαλά να συνδέουν το μέλλον μας ακόμα και με ένα σπίτι μακριά από τη Γη, οδηγεί σε «θαύματα». Ένα σπουδαίο βήμα προς την επίτευξη ενός τέτοιου θαύματος σημειώθηκε χθες 18/2/2021, στις 23:00 ώρα Ελλάδας, όταν και το ρομποτικό σκάφος «Perseverance» προσαρειώθηκε επιτυχώς!

Αποτελεί μάλιστα πια τα μάτια της ανθρωπότητας στον μυστηριώδη, από πολλές απόψεις, Κόκκινο Πλανήτη, ενώ υπόσχεται να μας μάθει πολλά περισσότερα για αυτόν και, κυρίως, να δώσει τη μεγάλη απάντηση στο ερώτημα: υπήρξε ζωή στον Άρη; Και αν όχι, μπορεί να υπάρξει στο μέλλον;

Πρόκειται για την πιο ανεπτυγμένη τεχνολογικά διαστημική συσκευή στην ιστορία, το «Mars 2020 Perseverance» της ΝΑSΑ, που ξεκίνησε το ταξίδι του στις 30 Ιουλίου διανύοντας 471 εκατομμύρια χιλιόμετρα μέχρι την άφιξή του στον Κόκκινο Πλανήτη. Αυτό είναι και το πρώτο δρομολόγιο που στέλνει η NASA στον Άρη με τον ρητό στόχο να αναζητήσει σημάδια αρχαίας ζωής, όπως δήλωσε ο Thomas Zurbuchen, επικεφαλής της επιστημονικής αποστολής της NASA.

Πίσω από αυτή την επιτυχία, που γεννάει τεράστιες προσδοκίες, βρίσκονται επιστήμονες της NASA διάφορων ειδικοτήτων που εργάζονται νυχθημερόν, αξιοποιώντας τις καλύτερες διαθέσιμες τεχνολογίες, για να επιτύχουν αυτό που πριν μερικά μόνο χρόνια -και πριν από την προσαρείωση του «Curiosity» το 2012- θα φαινόταν ως σενάριο ταινίας επιστημονικής φαντασίας.

Μεταξύ αυτών είναι και δύο Ελληνίδες!

Η Ελένη Ραβάνη, Πλανητική Ερευνήτρια, υποψήφια διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο της Χαβάη για την αποστολή MARS 2020, μέλος της ομάδας του οργάνου MASTCAM-Z και άμεση συμμετέχουσα στην αποστολή, και η δρ Ανεζίνα Σολωμονίδου, Πλανητική Γεωλόγος, Caltech-NASA/JPL, η οποία θα ασχοληθεί ερευνητικά αργότερα με την ανάλυση των δεδομένων, όταν αυτά θα γίνουν διαθέσιμα, παράλληλα με τα σώματα που ερευνά στο εξώτερο διάστημα (δείτε την παλαιότερη συνέντευξή της στο zougla.gr ).

Το zougla.gr επικοινώνησε μαζί τους -τις εντοπίσαμε στο Πανεπιστήμιο της Χαβάη- και είχαμε τη μεγάλη ευκαιρία να συμμετάσχουμε στη μεγάλη χαρά τους, καθώς η αγωνία μηνών για τις δύο νεαρές επιστήμονες μετατράπηκε πριν από λίγες ώρες σε μεγάλο ενθουσιασμό, για την ολοκλήρωση ενός επιτεύγματος, που δεν ήταν καθόλου δεδομένο ότι θα συμβεί…

Η δρ Ανεζίνα Σολωμονίδου μάς μίλησε σε βίντεο και μας εξήγησε τις σημαντικότερες πτυχές αυτού του σπουδαίου εγχειρήματος, αναλύοντας και τις προσδοκίες για την επόμενη ημέρα. Τι περιμένουμε να βρούμε στον Άρη; Πώς θα γίνει αυτό και πόσο σημαντικό είναι;

Παράλληλα η Ελένη Ραβάνη, που μεγάλωσε στο εξωτερικό, μας μετέφερε σε βίντεο το μήνυμά της, και προτίμησε να μας απαντήσει γραπτώς στις ερωτήσεις μας, που ακολουθούν μετά το βίντεο.

Δείτε τη συνέντευξη της Ανεζίνας Σολωμονίδου και το μήνυμα της Ελένης Ραβάνη στο zougla.gr:

Ακολουθεί η συνέντευξη της Ελένης Ραβάνη:

Zougla.gr: Ποιες ήταν οι ιδιαίτερες δυσκολίες και προκλήσεις που αντιμετωπίσατε για αυτή την αποστολή, σε σχέση με τις προηγούμενες;

Ελένη Ραβάνη: Το διαστημικό αυτοκίνητο rover Perseverance προσαρειώθηκε σε μια περιοχή με πολλές προκλήσεις, κάτι που δεν έχει επιχειρηθεί στο παρελθόν. Η περιοχή αυτή προσεδάφισης, ο κρατήρας Jezero, περιέχει ένα αρχαίο δέλτα ποταμών, απότομους βράχους και αμμόλοφους, τα οποία θα μπορούσαν να είναι επικίνδυνα για την ομαλή προσαρείωση του rover.

Αυτό όμως κατέστη δυνατό και στέφθηκε με επιτυχία λόγω νέων τεχνολογιών της μηχανικής που βοήθησαν το rover να αποφύγει αυτά τα επικίνδυνα σημεία.

Πώς διδαχθήκατε από την εμπειρία και τις συσσωρευμένες γνώσεις των τελευταίων ετών για τον Κόκκινο Πλανήτη ώστε να επέλθει αυτή η επιτυχής προσεδάφιση;

Οι νέες τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται στην αποστολή Mars 2020 και επιτρέπουν την «πλοήγηση εδάφους» ήταν δυνατές να χρησιμοποιηθούν λόγω των χαρτογραφήσεων υψηλής ανάλυσης που προσέφεραν προηγούμενες αποστολές που βρέθηκαν σε τροχιά γύρω από τον Άρη. Επιπλέον για πολλά από τα όργανα του Perseverance χρησιμοποιήθηκε η τεχνογνωσία παρόμοιων οργάνων προηγούμενων αποστολών rover, όπως το Curiosity. Τέλος πολλά από τα μέλη της αποστολής Mars 2020 είχαν πριν εργαστεί σε παλαιότερες αποστολές rover και μετέφεραν την εμπειρία τους στην τωρινή αποστολή.

Τι θα συνέβαινε αν κάτι δεν… πήγαινε καλά; Θα ακυρωνόταν ολόκληρη η αποστολή; Και τι πιθανότητες υπήρχαν να συμβεί αυτό;

Το Mars 2020 είναι το πρώτο στάδιο σε μια προγραμματισμένη σειρά αποστολών «δείγματος επιστροφής» από τον Άρη, όπου για πρώτη φορά αυτές οι αποστολές θα προσπαθήσουν να συλλέξουν και να επιστρέψουν δείγματα εδάφους του Άρη στη Γη. Οπότε θεωρώ πως αν η προσεδάφιση σήμερα δεν ήταν επιτυχής (και υπήρχαν πιθανότητες να μην είναι, μια και, παρόλο που το JPL της NASA έχει μερικούς από τους καλύτερους μηχανικούς στον κόσμο, η προσεδάφιση ενός rover στον Άρη είναι δύσκολη!), θα υπήρχε μια νέα αποστολή τα επόμενα χρόνια για να την αντικαταστήσει. Ωστόσο είμαι πολύ ανακουφισμένη που δεν χρειάστηκε να το ανακαλύψουμε αυτό, μιας και η αποστολή προσεδαφίστηκε επιτυχώς!

Περιγράψτε μας τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας αυτά τα… 12 λεπτά, που η «πραγματικότητα» είχε συμβεί, αλλά εσείς περιμένατε με αγωνία για να την ανακαλύψετε…

Καθώς περιμέναμε να ακούσουμε αν το rover είχε προσαρειωθεί με ασφάλεια, ένιωσα πολύ ενθουσιασμένη αλλά και νευρική, ειδικά για πολλούς από τους συναδέλφους μου στο Mars 2020 που εργάζονται στην αποστολή εδώ και πολλά χρόνια. Άκουγα τη λέξη «nominal» – στη διαχείριση διαστημικών αποστολών, αυτή είναι μια καλή λέξη! Σίγουρα αυτό που θέλεις εκείνη τη στιγμή είναι να ακούσεις ότι τα πράγματα κυλούν ομαλά και όπως αναμενόταν. Όταν, λοιπόν, ακούσαμε ότι όλα ήταν «nominal» και το rover ήταν με ασφάλεια στον Άρη, ένιωσα πολύ ανακουφισμένη και ενθουσιασμένη.

Και τώρα, τι; Ποια είναι τα αμέσως επόμενα στάδια της αποστολής; Πού θα επικεντρωθείτε και προς τα πού θα κινηθεί το rover;

Όσον αφορά στα επόμενα βήματα, είχαμε ήδη σήμερα το απόγευμα την πρώτη μας επιστημονική συζήτηση μετά την προσεδάφιση και ολόκληρη η ομάδα θα αρχίσει να εργάζεται αμέσως. Για τους πρώτους δύο μήνες, η αποστολή θα επικεντρωθεί στην «επίδειξη» της τεχνολογίας του ελικοπτέρου Ingenuity. Μετά από αυτό, θα επικεντρωθούμε στην έρευνα με τα όργανα και θα αναζητήσουμε πιθανά δείγματα για λήψη.

Με ποιο αποτέλεσμα θα κρίνατε την αποστολή 100% επιτυχημένη; Ίσως με κάποιο… απροσδόκητο εύρημα; Υπάρχει περιθώριο για σημαντικές εκπλήξεις;

Για να είναι επιτυχής αυτή η αποστολή, το rover θα πρέπει να συλλέξει και να αποθηκεύσει δείγματα ώστε να είναι έτοιμα για μια μελλοντική αποστολή που θα τα μεταφέρει στη Γη. Θα πρέπει επίσης να λάβει πολλές παρατηρήσεις και μετρήσεις σχετικά με τις τοποθεσίες από τις οποίες λαμβάνονται τα δείγματα. Το πού θα κινηθούμε, θα εξαρτηθεί από αυτό που βρίσκουμε μέσα στο πέρας του χρόνου, αλλά σίγουρα θα θέλουμε να εξερευνήσουμε το ποτάμιο δέλτα.

Εάν το όραμα του εποικισμού του Άρη είναι το 100, πόσους πόντους ανέβηκε η ανθρωπότητα σήμερα με αυτή την προσεδάφιση;

Έχουμε ακόμη πολύ δρόμο να διανύσουμε προτού ο άνθρωπος περπατήσει στην επιφάνεια του Άρη. Ωστόσο ορισμένες από τις πτυχές της αποστολής Mars 2020 θα μας βοηθήσουν να προετοιμαστούμε για αυτό και ένας από τους 4 κύριους στόχους της αποστολής είναι στην πραγματικότητα να μας βοηθήσει να προετοιμαστούμε για την ανθρώπινη εξερεύνηση του Άρη. Ως παράδειγμα για το πώς αυτή η αποστολή θα μας βοηθήσει να προετοιμάσουμε κάτι τέτοιο, έχουμε ένα πείραμα που ονομάζεται «MOXIE», το οποίο θα μετατρέψει το διοξείδιο του άνθρακα της αρειανής ατμόσφαιρας σε οξυγόνο.

Εάν αυτό λειτουργήσει με επιτυχία, αυτή η τεχνολογία θα μπορούσε ενδεχομένως να χρησιμοποιηθεί από τους ανθρώπους στο μέλλον. Επίσης τα δεδομένα από το όργανο «MEDA» θα μελετήσουν πώς η ατμοσφαιρική σκόνη θα μπορούσε να επηρεάσει τη μελλοντική τεχνολογία στον Άρη, συμπεριλαμβανομένων συστημάτων υποστήριξης της ζωής για τον άνθρωπο…

Διαβάστε ακόμα: 

Επισκεφτείτε τη στήλη του zougla.gr με συνεντεύξεις σπουδαίων Ελλήνων επιστημόνων: